Continu heeft ze een schuldgevoel, want: je kunt niet voor allebei 100 procent geven. “Toen mijn dochter ziek werd, probeerde ik nog een aantal dingen voor mezelf te houden. Maar op het moment dat ook mijn man begon te kwakkelen, kwam ik in een moeilijke positie.”
Immuunziekte
Haar dochter Kim (43) is al van jongs af aan ziek. Dat begon toen ze op de middelbare school keer op keer keelinfecties kreeg die maar niet beter werden. Uiteindelijke diagnose: een ernstige immuunziekte. Hierdoor blijven er infecties in haar lichaam ontstaan.
Kim was toen al chronisch vermoeid, maar de situatie werd erger en erger. Ze stopte met school en ging met haar moeder van specialist naar specialist. Ze belandde in het ziekenhuis, haar benen raakten twee jaar lang verlamd én als klap op de vuurpijl was ze, als passagier, betrokken bij twee auto-ongelukken. Dat leverde haar een whiplash op.
Drie jaar geleden kwam daar nog longkanker bovenop, met een levensverwachting van nog maar zes tot negen maanden. Al die tijd leefde ze met het zwaard van Damocles boven het hoofd tot ze vorige week vanuit het UMC naar een hospice werd gebracht. “Het stapelt zich maar op.”
Bewusteloos op de vloer
Als ouder maakt Van Zanten zich voortdurend zorgen. “We hebben veel verdriet gehad, en nog steeds. Zeker als je weet dat ze nu in een hospice ligt. Moederliefde is zo’n grote liefde, en je kind verliezen, is vreselijk.”
En daar kwam dan ook het verdriet om haar man Dick nog bij. Hij kreeg kanker, had een infectie aan zijn hart en lag maanden in het ziekenhuis. “Dan loopt moeders maar weer iedereen achterna met het rode tasje om dingen te brengen. Tja, dat doe je dan.”
Maar 13 juli 2013 slaat pas echt het noodlot toe, als Van Zanten tijdens prachtig weer haar handen uit de mouw steekt in de tuin. Ze is op zoek naar anti-slakkenspul en loopt naar de bijkeuken, waar haar man de was zou doen. Maar in plaats daarvan, ziet ze hem bewusteloos op de vloer liggen, met een blouse van haar in haar handen. Ze belt 112.
Herseninfarct
Het blijkt een herseninfarct. Dick is in zijn taalcentrum geraakt, waardoor hij niet meer kan praten, lezen of schrijven. “Hij probeert weleens iets op te schrijven, soms lukt dat. Dat zijn dan een aantal klinkers naast elkaar, net Russisch. De communicatie is hierdoor uitermate moeilijk geworden.”
Daarnaast is Dick ook niet erg zelfstandig meer. Hij kan geen eten meer koken, zijn rechterhand trilt, zijn brood moet klein worden gesneden. Wanneer hij alleen thuis is, kan hij eigenlijk niks. Zo kwam Van Zanten eens thuis van een bridgeavond – één van de weinige dingen die ze nog voor zichzelf doet – en was alles donker. Er was een grote elektrische storing. En haar man zat daar maar. Ze hebben dan wel afgesproken dat hij de telefoon bij nood één keer over laat gaan, zodat Van Zanten naar huis komt, maar de telefoon werkte niet.
Daarnaast kan er niemand meer over de vloer komen, want dat kan haar man niet aan. Samen leven ze in een klein wereldje, waarin Van Zanten alles probeert te doen. Voor hem én voor Kim. Haar dagen staan volledig in het teken van hen. Met haar bedrijf in fotografie en schrijven is ze gestopt. Dichten lukt ook niet meer, want ze is ‘hartstikke leeg’. “Op een gegeven moment word je gek van jezelf, je moet dit en je moet dat. Je kunt ook niet zakelijk werken in een omgeving waar zoveel verdriet is. Ik had er genoeg van.”
Een dag in het leven
Iedere dag ziet er ongeveer hetzelfde uit; Van Zanten gaat tussen 01.30 en 2.00 uur naar bed. Dan is iedereen in rust en heeft ze even voor zichzelf. Dan kan ze even een muziekje luisteren, wat lezen of een filmpje kijken. Vervolgens slaapt ze uit tot een uur of tien, tenzij ze tennist. Dick zit de hele dag voor de televisie. Om 11.00 uur kijken ze het ochtendnieuws.
Dan is het tijd voor ontbijt, los van elkaar van Dick kan zijn eigen bakje vla nog maken. Daarna regelt ze dingen die geregeld moeten worden en belt ze Kim. Om 14.00 uur is het lunchtijd en om 17.00 uur borreltijd, waarna wéér het nieuws wordt gekeken. Dat is heel belangrijk voor haar man.
Tussen 12.00 en 14.00 uur of tussen 15.00 en 17.00 uur kan ze dingen buitenshuis doen, naar wat ze leuk vindt of wat moet. Meestal is dat Kim. Wanneer zij wegvalt, zal er een enorm gat zijn. “Zij is echt mijn maatje, waar ik lekker tegenaan kan zeuren.”
Mantelzorgbeleid
Ze heeft ook al een paar dikke boeken gevraagd voor haar verjaardag. “Als Kim er niet meer is, val ik waarschijnlijk in een zwart gat. Ik ga dan proberen om weer een oude hobby op te pakken. Dat was lezen voor mij.”
In gemeente De Bilt, waar Hollandsche Rading onder valt, zijn ruim 12.000 mantelzorgers. Steunpunt Mantelzorg De Bilt houdt voor hen deze vrijdag eenmalig het Grote Mantelzorggesprek. Dan gaan vijftig mensen uit de branche met elkaar in discussie over hoe zij mantelzorgers zoals Van Zanten kunnen ondersteunen. Het doel is om te komen tot aanbevelingen voor een toekomstbestendig mantelzorgbeleid.
Van Zanten weet wel hoe zij geholpen kan worden: door te praten. Dat doet ze af en toe met iemand van gemeente De Bilt. “Je hebt toch de behoefte om weleens buiten de deur te praten. Ik kan praten tegen Dick, hij luistert zolang ik maar niet te lang doorpraat. Tegen Kim kan ik ook dingen vertellen. Maar bij een onafhankelijk persoon kun je even leeglopen. Soms zit je zó vol. Dan wil je het kwijt en niemand kwetsen”, zegt de mantelzorger.